Czy przy produkcji filmów reklamowych można stosować umowy o dzieło?
- Adam Bartusiak
- 23 lis 2024
- 3 minut(y) czytania
Rozpoczęcie działalności w zakresie produkcji filmów reklamowych niesie za sobą pytania dotyczące charakteru współpracy z twórcami – aktorami, scenarzystami, dźwiękowcami, montażystami i innymi specjalistami.
Zagadnienia:
Czy dla twórców można stosować umowy o dzieło?
Jakie zagrożenia wiążą się z możliwością przekwalifikowania tych umów przez ZUS?
Czy możliwe jest stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów (KUP)?
Podstawa prawna umowy o dzieło
Zgodnie z art. 627 ustawy z 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 1800):
„Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.”
W judykaturze podkreśla się, że dzieło to rezultat pracy i umiejętności ludzkich, który musi być:
indywidualnie oznaczony,
samoistny (może istnieć niezależnie od osoby twórcy),
obiektywnie osiągalny i pewny.
Charakter umowy o dzieło w produkcji filmowej
Produkcja filmu reklamowego jako całość może być uznana za dzieło, ponieważ stanowi odrębny i samodzielny byt. Natomiast poszczególne działania (np. gra aktorska, montaż, udźwiękowienie) mogą być zakwalifikowane jako praca o charakterze usługowym, szczególnie gdy:
brak jest szczegółowych wytycznych dotyczących rezultatu,
rezultat nie ma samoistnego bytu, np. scenariusz lub gra aktorska nie funkcjonują samodzielnie bez powiązania z całym filmem.
Ryzyko przekwalifikowania przez ZUS
Czy przy produkcji filmów reklamowych można stosować umowy o dzieło? - ZUS i sądy często uznają umowy o dzieło za umowy o świadczenie usług, jeśli brak jest wyraźnego, samoistnego rezultatu pracy. Jak wskazuje postanowienie Sądu Najwyższego z 10 października 2013 r. (II UK 235/13):
„Dziełem nie może być rezultat, który nie ma samodzielnego bytu lub nie jest niezależny od osoby twórcy.”
Przykładowo:
Dźwiękowcy i montażyści wykonują prace, które są elementem większego procesu, a nie końcowym dziełem.
W przypadku personelu pomocniczego (np. techników czy koordynatorów) ich praca z reguły jest usługą, co zwiększa ryzyko zakwestionowania umów o dzieło.
Produkcja a umowy o dzieło
Zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 177)
„Koszty uzyskania przychodów w wysokości 50% uzyskanego przychodu stosuje się do przychodów z tytułu korzystania przez twórców i artystów wykonawców z praw autorskich i praw pokrewnych lub rozporządzania przez nich tymi prawami."
Dodatkowo, ust. 9b precyzuje, że preferencja dotyczy przychodów uzyskanych w ramach działalności twórczej, artystycznej lub produkcji audiowizualnej, takich jak:
„twórczość w dziedzinie literatury, sztuk plastycznych, muzyki, choreografii, fotografiki, twórczości audiowizualnej,”
„sztuka aktorska, reżyseria teatralna i estradowa, kostiumografia, scenografia,”
„produkcja audiowizualna reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów.”
Czy każda profesja w filmie kwalifikuje się do 50% KUP?
W przypadku produkcji filmów reklamowych, 50% koszty uzyskania przychodów mogą mieć zastosowanie do wynagrodzenia twórców takich jak:
aktorzy (sztuka aktorska),
scenarzyści (twórczość literacka),
reżyserzy (produkcja audiowizualna),
operatorzy i montażyści (twórczość audiowizualna).
Natomiast dla dźwiękowców, których praca może być uznana za usługę techniczną, oraz personelu pomocniczego, istnieje ryzyko, że nie zostaną spełnione przesłanki twórczości.
Jak uniknąć ryzyka z umową o dzieło?
1. Starannie przygotowana dokumentacja
Aby ZUS nie zakwestionował umów o dzieło ani stosowania 50% KUP, konieczne jest odpowiednie udokumentowanie pracy twórczej:
precyzyjne określenie w umowie charakteru pracy i jej rezultatu,
szczegółowe wytyczne dotyczące tworzonego dzieła (np. scenariusza, filmu, ścieżki dźwiękowej),
wyodrębnienie wynagrodzenia za twórczą część pracy.
2. Analiza zawodów i ich charakteru pracy
Niektóre profesje w produkcji filmowej, takie jak montaż czy dźwięk, mogą być kwalifikowane jako usługi, jeśli brak jest indywidualnego i samoistnego rezultatu. W takich przypadkach warto rozważyć zastosowanie innych form umowy (np. umowy o świadczenie usług).
Czy przy produkcji filmów reklamowych można stosować umowy o dzieło? - podsumowanie
Produkcja filmów reklamowych pozwala na zawarcie umów o dzieło z twórcami, jeśli spełnione są kryteria określone w art. 627 k.c. oraz w orzecznictwie. Jednak w przypadku niektórych profesji, takich jak dźwiękowcy i personel pomocniczy, istnieje ryzyko przekwalifikowania umów na zlecenia lub umowy o pracę.
Zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów jest możliwe w przypadku zawodów związanych z twórczością artystyczną lub produkcją audiowizualną. Ważne jest jednak precyzyjne dokumentowanie charakteru pracy, by uniknąć wątpliwości podatkowych i ubezpieczeniowych.
Jeśli masz pytania dotyczące umów lub kosztów podatkowych, skontaktuj się z nami – przeprowadzimy szkolenie, jak prawidłowo regulować współpracę z twórcami.
Comments